تانزانایت ( Tanzanite )

Zoisite

 ( زایوسایت ) برای گروهی از سنگ های مات تا نیمه مات  نام کانی بود که تنها دو نوع از آن کیفیت جواهر داشتند :

• Pink colored tulite ( تولایت صورتی رنگ )
• زایوسایت درخشنده سبز که در رنگ های سفید متمایل به خاکستری ، خاکستری ، قهوه ای متمایل به زرد و خاکستری متمایل به سبز

در مارچ 1966 توسط شخصی به نام تیلور یک سنگ جواهر آبی رنگ در معدنی که بعدها به نام معدن Meralani نامگذاری شد ، کشف گردید .

کارشناسان با استفاده از تجهیزات تخصصی دریافتند که آن سنگ آنگونه که حدس زده بودند یاقوت کبود نبود بلکه گونه ای خاص از زایوسایت بود.

بعدها جواهرشناس معروفی از نیویورک به نام تیفانی ( Louis Comfort Tiffany ) در طی یک مزایده این سنگ را به خاطر کشور مبدا آن – تانزانیا – تانزانایت نامید و این نام تا امروز نیز برای سنگ باقی مانده است.

در ژوئن 2003 دولت تانزانایت تصویب کرد که از صادرات تانزانایت تراش نخورده به هندوستان جلوگیری شود . – هندوستان مرکز تراش تانزانایت – همانند بسیاری کانی های دیگر می باشد . –

در آوریل 2005 کمپانی Tanzanite Ltd. اعلام کرد که مالکیت معدن C- blick ( یکی از بلوک های معدن اصلی ) را بر عهده گرفته است و قیمت سنگ تراش نخورده در بازار طی سال های گذشته دائماً افزایش یافته است.

در اوت 2005 بزرگترین کریستال تانزانایت در معدن E-blick یافت شد که این بلور 16839 قیراط وزن داشت.

تولید سنگ تانزانایت گاه به دلیل تحریم های دولت تانزانیا متوقف می گردد و این کانی تا به امروز فقط در یک نقطه یافت شده ولی احتمال وجود آن در پاکستان و افغانستان نیز وجود دارد.

ویژگی های این سنگ :

• نور :

 فوق العاده حساس به نور است و وقتی چرخانده میشود و در معرض نور قرار میگیرد  و 3 تغییر رنگ متداول را به نمایش می گذارد ، از بنفش متمایل به قرمز تا آبی و بنفش تیره

• تراش :

 به شکلهای خاصی دیده میشود ولی تراش بیضی و چهارگوش آن از همه رایج تر است اما تراش های گرد و سایر تراش ها نیز روی این سنگ انجام میشود ولی اغلب نمب توان این سنگ را تراش دامله ( گنبدی ) داد.

• بهینه سازی :

    این سنگ را همیشه تحت حرارت قرار می دهند تا پرده رنگ هایی مایل به ارغوانی    

    در آن ایجاد شود.                                                                   

• رنگ :

 رنگ این کانی در کیفیت مطلوب آبی لاجوردی تا آبی کبود است و یکی از زیبا ترین رنگ های آبی جواهر در دنیاست  که گاهی یاقوت کبود نیز به پای آن نمی رسد .

رنگ این سنگ در حرارت 620 درجه سانتی گراد به سمت آبی تیره خواهد رفت.

• قیمت :

قیمت این سنگ نسبت به سایر جواهرات نوسان بیشتری دارد که تا حد زیادی به تولید و استخراج آن برمیگردد ، زیرا رساندن ذخائر معدن اصلی درمجاورت دره ی  Umba درشمال تانزانیا بسیار سخت می باشد، این ناحیه یک دشت وسیع است که توسط تپه ها و قله کوههای کوچک احاطه شده و از سوی چوپانان Masai به عنوان محل زندگی برگزیده شده است .( همین چوپانان اولین بار این سنگ را رویت کردند.)

این معدن در میان مرز جنوبی کنیا و کوههای کلیمانجارو قرار گرفته که نزدیک ترین شهر به هر کدام از این مناطق Arusha  است که حدود 50 کیلومتر از آنها فاصله دارد.

سنگ هایی با کیفیت عالی کمتر از 50 قیراط قیمتی برابر با 1000 دلار در هر قیراط دارند.

• سایز:

میانگین وزنی آنها معمولاً زیر 20 قیراط است ولی در سایزهای بزرگتر نیز دیده میشود.

• مشابه ها :

تانزانایت به صورت مصنوعی تولید نمی شود ولی یک مشابه دارد و آن هم شیشه براق آبی است.

• شرایط فیزیکی :

این سنگ سختی 5/6 الی 7 دارد و به همین خاطر باید با احتیاط از آن استفاده شود و باید به دور از امواج اولتراسونیک و بدون استفاده از انواع اسیدها تمیز گردد .

( بهترین روش شستشو با آب ولرم و صابون است .)

خلاصه ویژگی ها:

      Ca₂Al₂(Sio₄)₃(OH)فرمول شیمیایی

                       6/5 – 7سختی

        3/35(+ 0.10-0.25)وزن مخصوص

          1/691- 1/700ضریب شکست

           (0.008-0.013) positive biaxial شکست دوگانه

          Orthorhombicسیستم کریستالی

Dispersion               0.021

 تورق                            یک جهت کامل و در

   فرم شکستگی               نامنظم و شکننده  

Transparency           transparent

                   ندارد              فلورسنسی

               قهوه ای ، آبی متمایل به بنفش              پدیده چند رنگی